Cắn chéo răng sau có nhiều nguyên nhân và một số đặc trưng hình thái khác nhau, vì vậy chẩn đoán phân biệt là hết sức quan trọng khi đưa ra kế hoạch điều trị. Cắn chéo răng sau có thể do răng, xương ổ răng, xương hoặc do chức năng, mỗi loại có thể một hay hai bên.
Nó cũng có thể do sự sai lệch tương quan theo chiều ngang giữa cung răng trên và dưới. Ví dụ như hàm trên hẹp hay quá rộng, hàm dưới quá hẹp hay quá rộng, hoặc kết hợp. Các bất thường răng sau theo chiều ngang này được phân biệt thành khớp cắn không tiếp xúc hoặc cắn má, với sự thiếu tiếp xúc cắn khớp. Một số thuật ngữ ra đời dựa trên loại khớp cắn và số răng tham gia như khớp cắn Pittong, hội chứng Brodie, cắn kéo.
Cắn chéo chức năng
Nguyên nhân của cắn chéo chức năng răng sau là do cản trở cắn khiến hàm dưới phải di chuyển sang bên để đạt được tiếp xúc cắn tối đa. Loại này phổ biến trong giai đoạn hàm răng sữa hoặc răng hỗn hợp. (Hình 1)
Hình 1: Lệch hàm dưới chức năng gây ra cắn chéo một bên, do có điểm chạm sớm răng nanh trên và răng nanh dưới. a: khớp cắn lồng múi tối đa, lệch đường giữa. b: Tương quan trung tâm. (Mũi tên đen) đường giữa trên dưới trùng nhau, cho thấy hàm dưới cần dịch chuyển để đạt tiếp xúc cắn tối đa. (Mũi tên đỏ) điểm chạm sớm.
Hẹp hàm trên là nguyên nhân phổ biến nhất gây ra sự lệch chức năng và cắn chéo răng sau một bên trong thời kỳ răng sữa và răng hỗn hợp giai đoạn sớm. Khám lâm sàng và đánh giá trên mẫu hàm cẩn thận sẽ giúp phát hiện ra trường hợp này và xác định tính đối xứng của hàm trên, can thiệp sớm và nong rộng hàm trên cả hai bên sẽ phòng tránh được sự lệch chức năng và chữa khỏi cắn chéo một bên.(Hình 2)
Hình 2: Hẹp hàm trên không đối xứng, xác định theo chiều dọc và chiều ngang.
Cắn chéo phía má
Trong loại này, một hoặc một số răng sau hàm trên lệch về phía má nhiều hơn so với răng hàm dưới. Với bất thường này, nếu cắn chéo phía má bao gồm tất cả các răng bên trái hoặc phải, hoặc nhóm răng sau của cả hai bên thì cung răng dưới nằm hoàn toàn trong cung răng trên, trường hợp này thường được gọi là khớp cắn pit tong, cắn kéo hay hội chứng Brodie (hình 3)
Hình 3: Hội chứng Brodie
Cắn chéo phía lưỡi
Dạng này biểu hiện một hoặc một số răng sau hàm dưới lệch nhiều về phía lưỡi so với răng hàm trên. Nếu cắn chéo phía lưỡi bao gồm tất cả các răng bên trái hoặc phải, hoặc nhóm răng sau hàm dưới của cả hai bên thì được gọi là khớp cắn Pit tong, hội chứng Brodie, hoặc hẹp hàm dưới toàn bộ. (hình 4)
Hình 4: a đến d: cắn chéo phía lưỡi một bên, toàn bộ nhóm răng sau hàm dưới bên phải ngả lưỡi.
Cắn chéo vòm miệng
Dạng này một hoặc nhiều răng hàm trên nằm quá về phía trong so với răng hàm dưới do cung răng trên hẹp. Nếu cắn chéo bao gồm tất cả các răng bên trái hoặc phải, hoặc nhóm răng sau hàm trên của cả hai bên thường được gọi là khớp cắn dạng kéo hoặc hẹp hàm trên toàn bộ.
Cắn kéo
Cắn kéo xảy ra khi một hoặc một số răng sau nằm hoàn toàn phía ngoài hoặc phía trong so với răng đối diện tạo nên độ cắn phủ (vertical overlap)
Hội chứng Brodie
Một trong những bất thường theo chiều ngang phức tạp và khó điều trị nhất là khớp cắn không tiếp xúc, hay còn được gọi là khớp cắn Brodie, hội chứng Brodie, cắn kéo. Ở đây không hề có bất kỳ điểm tiếp xúc cắn nào giữa mặt nhai răng sau hàm trên và hàm dưới. Bất thường này có thể chỉ ảnh hưởng đến nhóm răng hàm lớn, hoặc mở rộng đến nhóm hàm nhỏ và răng nanh. Có tới 1,0% đến 1,5% dân số mắc hội chứng Brodie.
Thông thường, việc điều trị sẽ bao gồm nhổ răng, bù trừ cung răng hoặc phẫu thuật chỉnh hình.
Trong suốt 20 năm quá, phẫu thuật kéo giãn xương hàm chậm là phương thức hữu hiệu điều trị các vấn đề về xương hàm, trong đó có hội chứng Brodie với việc hẹp hàm dưới theo chiều ngang, hàm dưới bị khóa hoàn toàn so với hàm trên. Nong rộng hàm dưới đã thực hiện được bằng phẫu thuật tách đường khớp giữa xương hàm dưới, sau đó mở rộng dần dần với ốc nong đặc biệt.
Khi điều trị cắn kéo một bên, Guerrero và cộng sự đề nghị phẫu thuật mở xương cận đường khớp giữa hàm dưới cùng bên. Legan khuyến nghị sử dụng chunchéo liên hàm để làm tăng hoặc ức chế sự nong rộng trên những bệnh nhân có bất đối xứng. Bệnh nhân trong nghiên cứu này cũng được điều trị bằng phẫu thuật kéo giãn xương hàm chậm, sử dụng một khí cụ nong xương cá nhân.
